Za pierwszego  przywódcę Kościoła po Chrystusie uważany jest Święty Piotr – czyli Apostoł Szymon. Jego data urodzenia jest nieznana, zmarł około 64 roku n. e. Jako rybak został powołany przez Jezusa nad jeziorem Genezaret. Nazwany został Kefas, czyli Skała (w języku greckim – Petros). Piotr stał na czele Kościoła w Jerozolimie. Chrystus powierzył mu władzę nad pierwszymi wyznawcami.  Był przynajmniej dwukrotnie więziony.

Świętemu Piotrowi przypisuje się autorstwo 2 listów Nowego Testamentu, Jego losy opisane są w  Ewangeliach oraz Dziejach Apostolskich.

Święty Piotr zginął śmiercią męczeńską w Rzymie, na miejscu tzw. Cyrku Nerona, czasie prześladowań chrześcijan za cesarza Nerona. Został ukrzyżowany na Wzgórzu Watykańskim. Apostoł pochowany został w grobowcu senatora Marcellusa. Na tym miejscu postawiono początkowo kościół, który z czasem przekształcił się w Bazylikę Świętego Piotra. Prowadzone w XX wieku prace archeologiczne potwierdziły, iż w najstarszej części Grot Watykańskich znajduje się grób Apostoła.

Wśród papieży najwięcej było Włochów (ponad 200),  Francuzów (ok. 20) i Greków (ok. 15). Na tronie papieskim zasiadali też: jeden Austriak, jeden Anglik, jeden Palestyńczyk, jeden Holender i jeden Polak. W dziejach papiestwa istniały bardzo długie pontyfikaty - najdłuższy - Piusa IX - trwał ponad 31 lat, Jana Pawła II niemal - 26 lat i pół roku, a Leona XIII - ponad 25 lat. Najkrótszym pontyfikatem było sprawowanie urzędu przez Stefana II, który zasiadał na tronie papieskim zaledwie 5 dni. 

Godność papieża jest dożywotnia, możliwe jest jednak dobrowolne zrzeczenie się jej.

Po śmierci lub ustąpieniu papieża zwoływane jest konklawe - zgromadzenie kardynałów, które wybiera nowego papieża.

Papież reprezentuje w Kościele najwyższą władzę prawodawczą i sądowniczą. Rozstrzyga spory dotyczące ważności małżeństw oraz innych sakramentów, ślubów zakonnych, prawa nauczania teologii katolickiej w szkołach kościelnych, itp.. Ma prawo do nakładania kar kościelnych. W 1870 roku I sobór watykański przyjął dogmat o nieomylności papieża. Należy ją rozumieć jako bezbłędność w sprawach wiary i obyczajów, nie zaś w sprawach codziennych.

Od pozostałych biskupów papieża odróżnia symbolizująca papiestwo tiara. Papież Paweł VI sprzedał własną tiarę, a pieniądze oddał biednym, a Jan Paweł I i Jan Paweł II odmówili koronacji. Benedykt XVI również nie zgodził się na koronację i jako pierwszy zastąpił tiarę w swoim herbie papieskim - potrójną mitrą.

Kolejnymi insygniami papieskimi są Pierścień Rybaka, czyli złoty sygnet stosowany jako pieczęć do sygnowania pism urzędowych mniejszej wagi i listów prywatnych oraz okrągła pieczęć z wyobrażeniem głów Świętego Piotra i Pawła.

Papież, w przeciwieństwie do pozostałych biskupów, nie używa zagiętego pastorału, lecz prostego krzyża. Ponadto papież jako jedyny używa poza liturgią białej sutanny, białego pasa z wyszytym herbem oraz białej piuski, czyli małej, okrągłej czapeczki, noszonej przez duchownych katolickich.