Szata liturgiczna (strój liturgiczny) to rodzaj odzieży stosowanej w czasie liturgii mającej na celu określenie i zaznaczenie funkcji osoby ją noszącej. Szaty liturgiczne można nazwać inaczej strojem, który ksiądz zakłada podczas mszy świętej.
Może zauważyliście, że często różni księża mają na sobie szaty w różnych kolorach. Zależy to zarówno od ich funkcji, jak i od kalendarza świąt.
Obrazek po lewej stronie przedstawia szaty w kolorach przynależnych sprawowanej w kościele funkcji.
W kalendarzu liturgicznym, czyli w zależności od świąt kościelnych nosi się szaty w następujących kolorach:
- biały - używa się w: oficjach (czyli obowiązkowych modlitwach), mszach okresu Wielkanocy i Bożego Narodzenia; w święta i wspomnienia Chrystusa Pana, z wyjątkiem tych, które dotyczą Jego Męki; w święta i wspomnienia Najświętszej Maryi Panny, świętych aniołów, świętych, którzy nie byli męczennikami, w uroczystości Wszystkich Świętych (1 listopada) i św. Jana Chrzciciela (24 czerwca), w święta św. Jana Ewangelisty (27 grudnia), Katedry św. Piotra (22 lutego) i Nawrócenia św. Pawła (25 stycznia),
- czerwony - używa się w Niedzielę Palmową, w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w mszach ku czci Męki Pańskiej, w główne święta apostołów i ewangelistów i w dni świętych męczenników,
- zielony - używa się w oficjach i mszach okresu zwykłego,
- fioletowy - używa się w okresie Adwentu i Wielkiego Postu. Można go również stosować w oficjach i mszach za zmarłych,
- czarny - można używać w mszach za zmarłych (praktyka rzadko stosowana),
- różowy - jeśli jest taki zwyczaj, można używać w niedzielę Gaudete (3. Adwentu) i w niedzielę Laetare (4. Wielkiego Postu).
Każda szata liturgiczna składa się z kilku różnych elementów, których nazwy brzmią bardzo ciekawie i tajemniczo:
Humerał - biała, podłużna chusta będąca elementem stroju liturgicznego, okrywająca szyję i ramiona noszącego albę, zawiązywana na piersiach.
Alba - długa, biała szata liturgiczna, noszona przez wszystkich duchownych i usługujących wszystkich stopni w czasie liturgii. Alba jest szatą o długich, dość szerokich rękawach, sięgającą do kostek, wywodzącą się ze starożytnej tuniki. Pierwotnie sporządzana z lnu, współcześnie również z innych tkanin szlachetnych.
Cingulum - pas lub gruby sznur z frędzlami na obu końcach, używany przez duchownych jako element stroju liturgicznego. Służy do przewiązania w pasie alby lub habitu.
Stuła - rodzaj szarfy zakładanej przez kapłana (na szyję, końce zwisają swobodnie na piersiach) i diakona (ukośnie) do Mszy świętej i wszelkich innych czynności liturgicznych. Do mszy zakładana jest pod ornat, może być skrzyżowana na piersiach i przewiązywana cingulum. Diakoni przepasują się stułą ukośnie, z lewego ramienia na prawą stronę. Kolor stuły, podobnie, jak barwa ornatu czy kapy, zależy albo od obchodu liturgicznego danego dnia, albo od spełnianego obrzędu. Dla przykładu, przy spowiedzi używa się stuły fioletowej. Stuła kapłana jest symbolem belki krzyża, którą niósł Chrystus.
Manipularz - jest to płaska przepaska, tego samego koloru, co ornat i stuła, którą kapłan zakłada na siebie zawieszając na przedramieniu lewej ręki.
Ornat - w liturgii rzymskokatolickiej, starokatolickiej i anglikańskiej wierzchnia szata liturgiczna zakładana przez kapłana do mszy świętej.
Dalmatyka - szata liturgiczna diakona, którą wkłada się na albę i stułę. Była to szata długa i szeroka, nie przepasana, o krótkich i szerokich rękawach. Z czasem uległa skróceniu, a dla łatwiejszego jej nakładania przecięto ją z obydwu boków, łącznie z rękawami.
Komża - skrócona alba o szerokich rękawach. Komża jest białego koloru, co oznacza czystość serca i ducha.
Paliusz - to biały wełniany pas, połączony ze sobą, zwyczajowo szeroki na kilka centymetrów. Zakładany na ornat na ramiona i opuszczany końcami na piersi i plecy. Ozdobiony jest wyszytymi sześcioma czarnymi równoramiennymi krzyżami, zakończony czarnymi, jedwabnymi fragmentami.
Pektorał - to ozdobny krzyż, relikwiarz noszony na piersiach, najczęściej przez duchownych prawosławnych i katolickich, zwykle złoty lub srebrny, zdobiony emalią lub kamieniami szlachetnymi. Zwykle były w nim umieszczane relikwie męczenników.
Mitra - wysokie liturgiczne nakrycie głowy i znak godności chrześcijańskich dostojników kościelnych.
Piuska - mała, okrągła czapeczka, noszona przez księży katolickich na szczycie głowy. Zasadniczo purpurowa dla biskupów, różowa dla arcybiskupów nuncjuszy (deseń mora), czerwona dla kardynałów, biała dla papieża.
Kapa - to rodzaj długiej peleryny sięgającej stóp, zapinanej pod szyją. Zakłada się ją na komżę lub albę oraz stułę.
Żródło informacji: Wikipedia