Prawie pół wieku temu zakończył się ostatni sobór powszechny Kościoła Katolickiego, który do historii przeszedł jako Watykański II. Wśród nielicznej reprezentacji duchownych zza żelaznej kurtyny był arcybiskup Karol Wojtyła. Choć młody, zaledwie 42–letni, Wojtyła dał się zauważyć jako znaczący uczestnik tego spotkania biskupów.
Jak pisał kardynał Angelo Scola w „ L’esperienza elementare” („Doświadczenia elementarne”), kardynał Wojtyła należy do tych, których wkład w Sobór był wyjątkowy, bogaty w sensie ilościowym oraz szczególnie bogaty i różnorodny na poziomie doktrynalnym. Opinię Scoli podzielało zresztą wielu innych dostojników kościelnych. Sami biskupi polscy, zwłaszcza w drugiej części prac soborowych, uznali krakowskiego metropolitę za swego rzecznika, o ile nie lidera, powierzając mu prawo do zabierania głosu w imieniu ich wszystkich.
Wielu znawców dziejów Kościoła jest zdania, że wybór Karola Wojtyły na papieża to pochodna roli, jaką, mało znany do tej pory w świecie duchowny, odegrał w czasie prac soborowych. O bystrości i przenikliwości spojrzenia biskupa Wojtyły oraz o głębokiej wierze i zatroskaniu o człowieka można przekonać się czytając pisma soborowe, które wyszły spod pióra świętego już dziś Jana Pawła II.
Z soborowym dorobkiem Karola Wojtyły można zapoznać się sięgając po „Vaticanum II: czas twórczego myślenia. Wypowiedzi soborowe". To obszerna dokumentacja pracy, jaką włożył przyszły Ojciec Święty w formowanie myśli soborowej. Część umieszczonych w publikacji pism pochodzi z archiwów w Watykanie i Paryżu i nie była wcześniej publikowana.
Książka „Vaticanum: czas twórczego myślenia” składa się z sześciu rozdziałów. Pierwszy: "Propozycje na Sobór i pierwsze debaty" zawiera list do komisji przygotowującej obrady oraz trzy wypowiedzi związane z pierwszą sesją, dotyczące schematów o liturgii, o Objawieniu i o środkach społecznego przekazu. W drugim rozdziale "Odkrywając tajemnicę Kościoła" zamieszczono sześć wypowiedzi odnoszących się do schematu o Kościele a także dwie na temat apostolstwa świeckich oraz życia i posługi kapłanów. Trzeci rozdział "Wolność religijna" przedstawia sześć wypowiedzi związanych z problematyką wolności sumienia i wyznania. W czwartym rozdziale "Kościół i świat" zgromadzono siedem wypowiedzi dotyczących konstytucji o Kościele w świecie współczesnym. Piąty rozdział "Dialog i współpraca Kościoła ze światem" zawiera tzw. projekt krakowski schematu XIII, który Wojtyła przedstawił podczas trzeciej sesji jesienią 1964 roku. W tym rozdziale zamieszczono także niepublikowany wcześniej tekst o stosunku Kościoła do ateizmu, który metropolita krakowski dołączył do projektu krakowskiego w lutym 1965 r. na spotkaniu komisji soborowej w Ariccia pod Rzymem. Szósty rozdział "Z warsztatu pracy nad schematem XIII" zawiera jedenaście niepublikowanych dotąd pism powstałych w ramach pracy Wojtyły w komisji przygotowującej konstytucję "Gaudium et spes".
W Aneksie zamieszczono teksty w językach oryginalnych, tj. w języku łacińskim a także dwa w języku francuskim. Publikację otwiera słowo wstępne abpa Szczepana Wesołego, który podczas Soboru pracował w biurze prasowym. W publikacji zamieszczono również wprowadzenie teologiczno-historyczne oraz bibliografię dotyczącą tematyki Soboru Watykańskiego II w nauczaniu Karola Wojtyły - Jana Pawła II.
Warto zaznaczyć, że publikacja "Vaticanum II: czas twórczego myślenia" stanowi część "tryptyku" pism soborowych Karola Wojtyły. Oprócz tego tomu nabyć można jeszcze dwie książki: "Odnowa Kościoła i świata Refleksje soborowe", zawierająca pisma pastoralne z lat 1962-1966 oraz "Kościół w tajemnicy odkupienia. Interpretacja Vaticanum II" będąca zbiorem tekstów naukowych z okresu 1965-1977.
Autorem opracowania tych trzech publikacji jest ks. Andrzej Dobrzyński. Wydano je staraniem działającego w Rzymie przy Fundacji Jana Pawła II Ośrodka Dokumentacji i Studium Pontyfikatu.
Książki można nabyć w Wydawnictwie św. Stanisława BM w Krakowie.